Jeuk in je oor, doffer geluid na het douchen of het gevoel dat er iets vastzit: bijna iedereen wil dan meteen de oren schoonmaken. Begrijpelijk, maar oorsmeer beschermt en reinigt het oor juist. In dit artikel lees je wanneer je wel of niet moet ingrijpen, hoe je thuis veilig kunt schoonmaken en welke hulpmiddelen verstandig zijn. Ik deel praktische stappen, veelgemaakte fouten om te vermijden, tips voor kinderen en voor wie een gehoorapparaat draagt, en wanneer je beter een huisarts of KNO arts bezoekt.
Oorsmeer, ook wel cerumen, is een nuttige mix van vetten en huidschilfers die stof, vuil en bacteriën opvangt. Het houdt de huid van de gehoorgang soepel en werkt licht zuur, wat ongewenste micro organismen remt. Je oor is bovendien zelfreinigend: door kauwen en praten verplaatst het oorsmeer zich langzaam naar buiten, waar het opdroogt en verdwijnt. In de spreekkamer zie ik vaak dat juist te fanatiek peuteren zorgt voor irritatie, eczeem en meer oorsmeerproductie.
Meestal is spoelen met lauw water tijdens het douchen en het afvegen van zichtbaar oorsmeer voldoende. Schoonmaken wordt pas nodig bij klachten die passen bij een prop, zoals een vol gevoel, slechter horen, suizen, jeuk, soms een onaangename geur of licht duizelig gevoel. Risicofactoren zijn nauwe gehoorgangen, veel oordopjesgebruik, gehoorapparaten en hogere leeftijd. Bij pus, pijn, bloed, een loopoor of na ooroperaties laat je het reinigen aan een professional over.
Verwijder alleen oorsmeer dat zichtbaar is aan de rand van de gehoorgang. Gebruik een vochtig washandje of een zacht doekje en veeg naar buiten. Niet dieper gaan dan je vingertop comfortabel komt. Dit is voor de meeste mensen ruim voldoende.
Bij stug of brokkelig oorsmeer kunnen enkele druppels olijfolie helpen. Ga op je zij liggen, druppel 1 tot 2 druppels, blijf enkele minuten liggen en dep daarna de oorschelp droog. Herhaal dit desnoods enkele avonden. Niet druppelen als je mogelijk een gaatje in het trommelvlies hebt, buisjes draagt, pijn of pus hebt. Twijfel je, overleg dan met je huisarts.
Tijdens het douchen mag een zachte straal lauw water kort de gehoorgang inlopen. Laat het water vervolgens uit het oor lopen en dep de buitenkant droog. Je kunt ook een milde zoutoplossing gebruiken die geschikt is voor oren. Gebruik geen krachtige straal, geen harde spuit en stop bij pijn, duizeligheid of oorsuizen. Bij een bekend trommelvliesgaatje of buisjes niet zelf spoelen.
Er bestaan sprays met gezuiverd zeewater en druppels die oorsmeer verzachten. Kies een product dat bedoeld is voor oren, volg de gebruiksaanwijzing en gebruik het preventief met mate. Een praktisch startpunt en uitleg over veelgebruikte middelen vind je hier: oor schoonmaken bij Kruidvat.
Een speciaal oorsmeerlepeltje kan helpen om zacht, zichtbaar oorsmeer aan de rand te verwijderen. Gebruik het enkel bij de opening, met rustige, korte bewegingen naar buiten. Stop direct bij ongemak en ga nooit dieper de gehoorgang in. Gebruik geen tandenstokers, paperclips of andere voorwerpen.
Oordopjes en oorstukken van gehoorapparaten houden gemakkelijk oorsmeer vast. Reinig ze volgens de handleiding en houd je oren droog en luchtig. Vieze oordopjes verhogen de kans op irritatie. Praktische schoonmaaktips voor dopjes vind je in deze gids: oordopjes schoonmaken. Verwijder altijd het gehoorapparaat voordat je een spray of druppels gebruikt.
Geen wattenstaafjes in de gehoorgang. Ze duwen oorsmeer vaak dieper naar binnen en kunnen de kwetsbare huid beschadigen. Het lijkt soms alsof je iets weghaalt, maar meestal verplaats je de prop en maak je het probleem groter.
Stop geen kleine voorwerpen in je oor. Tandenstokers, spelden en paperclips kunnen krassen, ontstekingen en zelfs trommelvliesletsel veroorzaken.
Gebruik geen oorkaarsen. Er is geen bewijs dat ze oorsmeer verwijderen. Ze kunnen brandwonden en resten van was in het oor veroorzaken.
Experimenteer niet met waterstofperoxide of krachtige huismiddelen. Onverdunde of verkeerd gebruikte oplossingen irriteren de gehoorgang. Als een arts besluit te verzachten of te spoelen, gebeurt dat met geschikte middelen en de juiste concentratie, na inspectie van het trommelvlies.
Ga naar de huisarts bij gehoorverlies dat je stoort, een vol gevoel dat aanhoudt, pijn, jeuk die niet wegtrekt, vieze geur, suizen, duizeligheid of een loopoor. Dat geldt ook als je diabetes hebt, afweerremmers gebruikt, buisjes hebt of een ooroperatie hebt ondergaan. De arts kijkt met een otoscoop, kan oorsmeer eerst verzachten en vervolgens veilig uitspuiten of onder zicht wegzuigen. Zo voorkom je schade aan huid en trommelvlies.
Bij kinderen en baby 27s geldt hetzelfde basisprincipe: alleen zichtbaar oorsmeer aan de rand wegvegen met een vochtig doekje. Geen wattenstaafjes of voorwerpen in de gehoorgang. Bij oorpijn, koorts, een loopoor of als je twijfelt altijd de huisarts raadplegen. Maak bij een huilende of wiebelende baby de oren liever niet schoon en probeer het later nog eens op een rustig moment.
Oren schoonmaken hoeft zelden diepgaand. Beperk je tot de opening, maak oorsmeer zo nodig zachter en gebruik alleen middelen die voor oren zijn bedoeld. Vermijd wattenstaafjes, oorkaarsen en improviseren met voorwerpen. Bij klachten of twijfel geeft je huisarts snel duidelijkheid en een veilige oplossing.
Oorsmeer houdt je gehoorgang gezond en schoon. Oren schoonmaken doe je daarom vooral aan de buitenkant en alleen als het nodig is. Met een beetje lauw water, enkele druppels olie of een geschikte oorspray kom je vaak al ver. Vermijd hulpmiddelen die dieper in het oor gaan en laat een arts meekijken bij klachten. Zo blijven je oren veilig schoon en je gehoor optimaal.
Meestal niet. Oren schoonmaken is alleen nodig als je last hebt van een vol gevoel, minder horen, suizen of zichtbaar oorsmeer aan de rand. Het oor reinigt zichzelf, dus beperk je tot de oorschelp en de opening. Bij pijn, pus, bloed of een loopoor ga je naar de huisarts en ga je niet zelf dieper reinigen.
Ga op je zij liggen, druppel 1 tot 2 druppels olijfolie in het oor, blijf enkele minuten liggen en dep de oorschelp droog. Herhaal dit bij stug oorsmeer een paar avonden. Niet gebruiken bij buisjes, een gaatje in het trommelvlies, pijn of pus. Oren schoonmaken met olie is bedoeld om te verzachten, niet om te peuteren.
Gebruik wattenstaafjes alleen aan de buitenkant en nooit in de gehoorgang. Dieper in het oor duwen ze oorsmeer naar binnen en kunnen ze de tere huid en het trommelvlies beschadigen. Oren schoonmaken doe je veilig met een doekje aan de rand of met middelen die speciaal voor de gehoorgang zijn ontwikkeld.
Zelf dokteren met waterstofperoxide is geen goed idee. Het kan irriteren en is onveilig bij een onbekende trommelvliessituatie. Een arts kan, na inspectie, kiezen voor een geschikte verzachter en eventueel voorzichtig spoelen. Laat oren schoonmaken met deze methode daarom aan de huisarts of KNO arts over en ga niet zelf experimenteren.
Sprays met gezuiverd zeewater en verzachtende oordruppels kunnen helpen om oorsmeer losser te maken. Volg de gebruiksaanwijzing en gebruik ze met mate. Ga naar de huisarts bij pijn, gehoorverlies, aanhoudend vol gevoel, vieze geur, suizen, een loopoor of als je buisjes hebt. Oren schoonmaken gebeurt dan veilig onder zicht en met de juiste techniek.