Je haalt een oude spaarpot leeg, of je vindt in de tuin een verkleurd muntje en vraagt je af hoe je het veilig schoon krijgt. Logisch, want ondoordacht poetsen kan juist schade veroorzaken. In dit artikel lees je precies hoe je munten schoonmaakt zonder onnodig risico. Ik deel beproefde stappen, wat je beslist beter laat en welke methode bij welk metaal past. Zo behoud je detail, patina en mogelijk ook de waarde.
Elke munt reageert anders op water, zeep en chemie. Patina vertelt iets over leeftijd en authenticiteit en kan waardevol zijn. Begin daarom altijd zo mild mogelijk, test op een stukje rand en stop zodra het resultaat goed genoeg is. Twijfel je over zeldzaamheid of waarde, laat de munt eerst bekijken door een expert.
Spoel de munt onder lauw gedemineraliseerd water om los vuil te verwijderen. Gebruik een zachte tandenborstel of make up kwast en een drupje pH neutrale afwaszeep. Werk met lichte druk en spoel opnieuw met gedemineraliseerd water. Dep droog met een pluisvrije doek. Deze eenvoudige aanpak is verrassend effectief en geeft je een goed beeld of meer nodig is.
Deze combinatie lost oxidatie snel op, maar kan het oppervlak etsen en een onnatuurlijke glans of groene aanslag veroorzaken, vooral bij koperlegeringen. Gebruik dit alleen bij moderne, waardeloze munten en kijk voortdurend. Kort dompelen, direct goed naspoelen met gedemineraliseerd water en volledig drogen. Voor verzamelstukken raad ik het af.
Een dunne laag neutrale olie of WD40 alternatief kan vuil losweken zonder agressieve chemie. Laat kort intrekken, borstel zacht en spoel daarna grondig met water en eventueel een ontvetter op waterbasis. Dit werkt prettig bij zand en vetresten, maar verwijdert geen zware corrosie.
Met vezel, messing of hardmateriaal potloden kun je heel gericht concreetjes verwijderen. Werk onder vergroting en oefen eerst op een munt zonder waarde. Ik gebruik een potlood met fijne punt voor details en een zachtere tip om egale velden op te frissen. Stop zodra letters en details helder zijn.
Een ultrasoon bad met water en een geschikte reiniger kan vet en vuil los trillen. Niet elk metaal en elke inlay verdraagt dit even goed. Begin kort en controleer vaak. Naspoelen met gedemineraliseerd water is essentieel om resten te verwijderen.
Een tumbler met fijne media kan hardnekkig vuil verwijderen, maar is grof en kan details afronden. Ik gebruik dit alleen voor moderne circulatiemunten die puur cosmetisch moeten opknappen. Voor historische of zeldzame munten vermijden.
Effectief tegen zware corrosie, maar risicovol, zeker bij dun koper en bimetalen. Onjuiste instellingen kunnen putten veroorzaken. Alleen voor ervaren gebruikers, altijd goed ventileren en direct nabehandelen met gedemineraliseerd water. Voor waardevolle stukken niet aan te raden.
Goud corrodeert niet. Meestal volstaat water, milde zeep en een zeer zachte borstel. Dunne gouden munten met scheurtjes behandel je zonder druk. Poetsmiddelen zijn onnodig en kunnen microkrassen veroorzaken.
Zilver kan zwart sulfideren. Begin met water en zeep. Is er nog aanslag, gebruik dan een gerichte aanpak zoals een zacht schoonmaakpotlood of een kort bad in gedemineraliseerd water met enkele druppels ammoniak. Altijd goed en lang naspoelen en direct drogen. Vermijd schurende pasta’s die cartouches en parelranden afslijten.
Koperlegeringen reageren sterk op zuren. Werk droog met potloden of borstel en voeg pas in een later stadium een licht zuur toe als het echt nodig is. Blijf weg van langdurige azijnbaden. Wil je meer lezen over het behandelen van koperlegeringen zoals messing, bekijk dan ons artikel over messing schoonmaken.
Euromunten zijn bimetalen of vernikkeld. Op het strand aangetaste plating komt niet terug met poetsen. Reinig functioneel met zeep en borstel, eventueel kort ultrasoon. Vermijd agressieve middelen die kleurverschil veroorzaken tussen kern en ring.
Na het reinigen altijd spoelen met gedemineraliseerd water en volledig drogen. Berg munten op in zuurvrije houders of capsules, weg van vocht en huidvet. Noteer wat je hebt gedaan, zo voorkom je dubbel reinigen en kun je het resultaat later herhalen of bijsturen. Deze discipline heeft mij al vaak munten en tijd bespaard.
Munten schoonmaken is vooral de kunst van weglaten. Begin mild, observeer, en stop zodra het goed is. Kies je methode op basis van metaal, vervuiling en doel, niet om alles als nieuw te laten glimmen. Twijfel je over waarde of materiaal, laat een expert meekijken. Zo behoud je geschiedenis, detail en plezier in je verzameling.
Alleen bij waardeloze, moderne munten en dan nog met beleid. Azijn met zout lost oxidatie snel op, maar kan het oppervlak etsen en een onnatuurlijke glans of groene waas geven. Kies liever eerst voor water, milde zeep en een zachte borstel. Naspoelen met gedemineraliseerd water is altijd belangrijk.
Spoel de munt in lauw gedemineraliseerd water en gebruik een zachte tandenborstel met een drupje pH neutrale afwaszeep. Werk met lichte druk en dep droog. Deze basisstap verwijdert vaak al veel vuil zonder risico op krassen of chemische aantasting.
Een lichte olie zoals WD40 alternatief kan vuil losweken. Breng dun aan, laat kort inwerken, borstel zacht en spoel daarna grondig om resten te verwijderen. Het is geen oplossing voor corrosie en niet bedoeld om glans te polijsten. Gebruik het niet op poreuze of gelijmde inlays.
Alleen voor zeer ervaren gebruikers. Koperen munten reageren fel en kunnen putten of kleurveranderingen krijgen. Vaak zijn mechanisch gecontroleerde methodes zoals schoonmaakpotloden veiliger. Bij twijfel niet doen en zeker niet bij zeldzame of dunne exemplaren.
Spoel altijd na met gedemineraliseerd water, droog volledig en bewaar in zuurvrije houders. Raak het oppervlak zo min mogelijk aan. Documenteer welke methode je gebruikte en hoe lang. Zo kun je gericht bijsturen en herhaal je geen te agressieve stappen.